Mediacja, jako alternatywna metoda rozwiązywania sytuacji konfliktowych, ukierunkowuje i skupia uczestników sporu na znalezieniu możliwości rozwiązania problemu, który stał się podstawą konfliktu. Ta metoda rozwiązywania konfliktów oddziela osobę od przedmiotu sporu i daje możliwość znalezienia wspólnych interesów, kompleksowego ich przedyskutowania i wspólnego znalezienia rozwiązania, które zadowoli obie strony. Uczestnicy negocjacji mediacyjnych mają równe prawo do wyrażenia swojego stosunku do problemu, punktu widzenia, wniesienia do dyskusji najbardziej interesujących ich tematów, zarysowania swoich interesów i sposobów rozwiązania sporu.
Rola mediatora, jako moderatora procesu mediacji, polega na tym, aby negocjacje między uczestnikami były ustrukturyzowane, konstruktywne i ukierunkowane na znalezienie rozwiązania sporu, które uczestnicy samodzielnie wypracowują i które w pełni ich satysfakcjonuje. Mediator w procesie negocjacji jest neutralny, tj. ukierunkowane na znalezienie rozwiązania, które w pełni odpowiada interesom uczestników i zaspokaja ich potrzeby. Mediator nie podejmuje decyzji i nie wskazuje winnego, ale przyczynia się do rozwiązania problemu, który stworzył sytuację konfliktową.
Proces mediacji jest dobrowolny, poufny, równy i elastyczny.
Rozpoczyna się dopiero za zgodą wszystkich uczestników spornej sytuacji, którzy mają uprawnienia do podejmowania decyzji. W przypadku odwołania się do mediatora, aby przed spotkaniem mediacyjnym odbył się jeden z uczestników konfliktu, mediator prowadzi negocjacje z drugim uczestnikiem w sprawie jego udziału we wspólnym spotkaniu mediacyjnym, ustala czas i miejsce dogodne dla obu stron spotkanie.